Z uwagi na szkodliwy wpływ tytoniu oraz nikotyny na zdrowie rządy państw całego świata podejmują starania, których celem jest zniechęcenie palaczy do produktów zawierających tytoń oraz nikotynę. W ostatnim czasie obserwuje się niebezpieczny wzrost popularności papierosów elektronicznych jako alternatywy dla standardowych papierosów. E- papierosy cieszą się dużym zainteresowaniem zwłaszcza wśród młodzieży, co nie umknęło uwadze polskiego ustawodawcy.
Konsekwencję walki ze szkodliwym wpływem wyżej wspomnianych używek jest nowelizacja ustawy z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 2018 r. poz.1446 t.j. z dnia 27 lipca 2018 r.; dalej jako „ustawa”) Ustawa powszechnie znana jako „antytytoniowa”, z dniem 8 września 2016 roku zrewolucjonizowała zasady gry na rynku tytoniowym w Polsce. Istotną zmianą, którą wprowadził powyższy akt, było bowiem rozszerzenie katalogu ograniczeń działalności reklamowej i promocyjnej o kategorię e-papierosów. Ustawodawca wytrącił w ten sposób producentom i sprzedawcom papierosów elektronicznych wszystkie argumenty, którymi mogli się bronić przed wejściem w życie wspomnianej nowelizacji. Powszechną linią obrony przed sankcjami płynącymi z naruszeń ustawy antytytoniowej były dotychczas twierdzenia, że e-papieros nie stanowi wyrobu tytoniowego, zatem nie podlega ograniczeniom marketingowym.
Wprowadzenie pojęcia e-papierosa, ku niezadowoleniu branży tytoniowej, ukróciło dotychczasowe spory. Definicja papierosa elektronicznego w rozumieniu ustawy antytytoniowej została ujęta szeroko, jako: „wyrób, który może być wykorzystywany do spożycia pary zawierającej nikotynę za pomocą ustnika, lub wszystkie elementy tego wyrobu, w tym kartridże, zbiorniki i urządzenia bez kartridża lub zbiornika; papierosy elektroniczne mogą być jednorazowego użytku albo wielokrotnego napełniania za pomocą pojemnika zapasowego lub zbiornika lub do wielokrotnego ładowania za pomocą kartridżów jednorazowych” (art. 2 pkt 20) ustawy). Paleniem papierosów elektronicznych określono natomiast spożycie pary zawierającej nikotynę, wydzielanej przez papieros elektroniczny.
Reklama a promocja
Art 8 ust. 1 ustawy wprost stanowi, że zabrania się reklamy papierosów elektronicznych i ich promocji, a także reklamy i promocji produktów imitujących te wyroby lub symboli związanych z używaniem papierosów elektronicznych m.in. w telewizji, radiu, kinach, podmiotach leczniczych, szkołach, prasie czy plakatach.
Reklamą jest w szczególności rozpowszechnianie komunikatów, wizerunków marek papierosów elektronicznych, nazw lub symboli graficznych podmiotów produkujących papierosy elektroniczne, służących ich popularyzowaniu. Promocją w rozumieniu ustawy antytytoniowej jest natomiast publiczne rozdawanie e – papierosów, organizowanie degustacji czy premiowanej sprzedaży.
Sankcje za naruszenie zakazów marketingowych
Od 8 września 2016 roku reklama i promocja e-papierosów generuje dotkliwe kary dla podmiotów naruszających wprowadzone zakazy. Na gruncie ustawy antytytoniowej, naruszenie ograniczeń zagrożone jest karą grzywny do 200.000 złotych lub karą ograniczenia wolności (art. 12 ustawy).
Należy również pamiętać, że działania marketingowe polegające na reklamie i promocji e-papierosów mimo zakazu mogą stanowić punkt wyjścia do podejmowania działań przez organy publiczne, konsumentów czy konkurentów. Praktyka pokazuje, że działania tych ostatnich, podejmowane na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji są najbardziej dotkliwe dla przedsiębiorców.
Nieuczciwa lub zakazana reklama stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (u.z.n.k.).
Zgodnie z art. 3 ust.2 u.z.n.k., czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności reklama sprzeczna z przepisami prawa, a za taką niewątpliwie należy uznać reklamę papierosów elektronicznych (art. 8 ust. 1 ustawy antytytoniowej).
Podmioty dopuszczające się czynów nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy muszą się liczyć także z karą aresztu albo grzywny (art. 25 u.z.n.k.) Co istotne, odpowiedzialność może również ponosić agencja reklamowa albo inny przedsiębiorca, który niedozwoloną reklamę opracował.
Podmioty zainteresowane promocją i reklamą papierosów elektronicznych w świetle obecnych regulacji powinny zatem każdorazowo ocenić ryzyko swoich działań marketingowych i pamiętać o grożących konsekwencjach.
Photo: Sarah Johnson (https://www.flickr.com/photos/157551927@N08/29725856657)
