Znak towarowy stanowi cenny składnik majątku przedsiębiorstwa oraz podstawowy element promocji produkowanych towarów lub świadczonych usług. Znaki zarejestrowane, które w myśl Ustawy prawo własności przemysłowej (Dz. U. 2017 r. poz. 776) otrzymały prawo ochronne, stanowią dobra niematerialne przedsiębiorstwa i jako takie mogą być przedmiotem obrotu. Co dzieje się ze znakiem towarowym w momencie przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?
W pierwszej kolejności wskazać należy, czym właściwie jest znak towarowy, zgodnie bowiem z definicją zwartą w art. 120 u.p.w.p znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przestawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielanej ochrony. Po otrzymaniu zgłoszenia znaku towarowego Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej przystępuje do jego rozpatrzenia, a następnie wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego w myśl art. 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego oraz w myśl § 20 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 08 grudnia 2016 roku – w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych. Tym samym decyzja Urzędu Patentowego RP stanowi indywidualny akt administracyjny wydany na rzecz danego przedsiębiorstwa.
Należy mieć na uwadze, że definicja znaku towarowego odwołuje się do pojęcia przedsiębiorstwa. Skoro przedsiębiorstwo w myśl treści art. 551 kodeksu cywilnego, stanowi zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do działalności gospodarczej, należy wyprowadzić wniosek, że znak towarowy co do zasady wchodzi tym samym w skład przedsiębiorstwa i stanowi jeden z jego aktywów. Znak towarowy eksploatowany jest właśnie w działalności gospodarczej, na potrzeby której został wytworzony i z którą zawsze będzie immanentnie związany. W ten sposób, przedsiębiorca korzystający przez lata ze znaku towarowego przyzwyczaja konsumentów do tego znaku i produktów nim opatrzonych, a tym samym buduje rozpoznawalność marki. Wartość takiego znaku towarowego zyskuje coraz wyższą wartość marketingową, staje się istotnym środkiem ekspansji przedsiębiorstwa na rynku oraz jednym z najcenniejszych składników niematerialnych tego przedsiębiorstwa. W konsekwencji kwestia przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością dotyczy również przyznanego prawa ochronnego znaku towarowego. Istotne pozostaje, by znak towarowy stanowił rzeczywiście składnik przedsiębiorstwa. W toku przeprowadzanych due diligence transakcji M&A zaobserwowaliśmy bowiem takie sytuacje, w których przedsiębiorcy usiłowali wykazywać, że określony znak towarowy stanowił ich własność osobistą, a następnie udzielali wyłącznie licencji nieodpłatnej, by znakiem towarowym można było oznaczać określone towary przedsiębiorstwa. Sytuacji takiej nie można jednoznacznie wykluczyć, stąd kluczowe jest drobiazgowe badania DD, które ujawni tego rodzaju wątpliwości. Pomocne jest badanie dokumentów finansowych, w tym ukazujących wartość spółki przed przekształceniem i po przekształceniu – może ono pomóc ustalić czy znak towarowy został uwzględniony w punktach identyfikujących wartości niematerialne określonego podmiotu (o czym szerzej poniżej).
Wracając do problematyki przekształcenia JDG w sp. z o.o., należy zwrócić uwagę na to, że przepisy kodeksu spółek handlowych regulują kwestię przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową, jaką jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Przekształconej spółce przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego. Co istotne, w przypadku przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową dochodzi do zmiany formy prowadzonej działalności, a tym samym do sukcesji uniwersalnej praw i obowiązków. Sukcesja dotyczy również praw i obowiązków administracyjnoprawnych przekształcanego przedsiębiorcy, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej.
W praktyce przekształcenie jednoosobowej działalności na zasadzie sukcesji praw i obowiązków w jednoosobową spółkę z o.o. rozpoczynamy od sporządzenia bilansu i sprawozdania finansowego, które są dokumentami niezbędnymi do planu przekształcenia. Dodatkowo dokumenty określają wartość składników majątku. Podstawową informacją, która powinna znaleźć się w planie przekształcenia, jest wartość bilansowa majątku przedsiębiorcy. Tę wartość wyczytuję zwykle z dokumentów przygotowanych przez biuro rachunkowe klienta – ze sprawozdania finansowego i wyceny składników majątku. I to właśnie w księgach rachunkowych wykazywany jest znak towarowy jako składnik wartości niematerialnych i prawnych. Ujawniając znak towarowy w bilansie dochodzi tym samym do zwiększenia aktywów przekształcanego przedsiębiorstwa.
Podsumowując, w momencie przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością dochodzi do sukcesji administracyjnoprawnej, w tym do sukcesji prawa ochronnego znaku towarowego, który może stanowić jeden z najcenniejszych składników niematerialnych przedsiębiorstwa.
