Tarczą antykryzysową zostały wprowadzone instytucje mające na celu złagodzenie skutków ograniczenia działalności zawodowej wskutek wystąpienia na terytorium Polski wirusa SARS-CoV-2 i rozprzestrzenienia się wywołanej nim choroby zakaźnej COVID-19. Także artyści mogą wnioskować o dodatkowe, dedykowane im wsparcie finansowe.
Dodatkowe wsparcie dla wszystkich artystów?
Ustawodawca zdecydował się przyjąć szczególną regulację adresowaną do osób prowadzących działalność twórczą lub artystyczną. Art. 15m ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. Z 2020 r. Poz. 374) (tzw. tarczy antykryzysowej) wprowadzone zostało wsparcie finansowe dla osób prowadzących taką działalność, w przypadku gdy nie może być ona kontynuowana w obecnej formie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia spowodowanego pandemią koronawirusa.
Przesłankami uzyskania wsparcia są:
- niemożliwość kontynuowania działalności artystycznej lub twórczej w dotychczasowej formie z uwagi na wprowadzenie stanu epidemicznego albo stanu epidemii i związanego z nimi ograniczeniami, zakazami i nakazami;
- możliwość dalszego kontynuowania działalności artystycznej lub twórczej w sposób nienaruszający ograniczeń wprowadzonych przez władze oraz zmieniając formy upowszechniania tej działalności.
Ze względu na ogłoszenie przez Ministra Zdrowia stanu epidemii (wcześniej ogłoszono stan zagrożenia epidemiologicznego) wprowadzony został szereg ograniczeń, nakazów jak i zakazów organizujących funkcjonowanie społeczeństwa w tym szczególnym okresie. Zgodnie z art. 46 ust. 4 pkt 2 i 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wprowadzono, między innymi czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji oraz zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności. Warto mieć na uwadze zakres tych ograniczeń – jedną z przesłanek skorzystania z wsparcia finansowego jest kontynuowanie działalności artystycznej lub twórczej w sposób nienaruszający wprowadzonych przez władze publiczne ograniczeń.
Co taki wymóg oznacza w praktyce?
Pomimo zamknięcia instytucji kultury, życie kulturalne dalej się toczy. Wiele teatrów, filharmonii, jak i indywidualnych muzyków nie zaprzestało prowadzenia swojej działalności. Wykorzystując możliwości współczesnej techniki, instytucje kultury oraz jej twórcy są w stanie dalej prezentować swoją twórczość przez media strumieniowe (tzw. streaming) i dzielić się efektami swojej pracy na serwisach internetowych czy portalach społecznościowych. To właśnie taka aktywność spełnia przesłankę ubiegania się o pomoc finansową od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jaką jest kontynuowanie dalszej działalności artystycznej lub twórczej w zmienionej formie jej upowszechniania.
Należy mieć na uwadze, że o wsparcie finansowe mogą ubiegać się podmioty prowadzące działalność kulturalną objętą mecenatem państwa w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 9a ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 194) lub działalnością polegającą na produkcji audiowizualnej.
Do podmiotów takich należą m.in. teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki, domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury.
Forma wsparcia
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ma możliwość przeznaczenia środków pieniężnych na wsparcie osób prowadzących działalność twórczą i artystyczną. O wsparcie takie mogą ubiegać się zarówno osoby fizyczne, osoby prawne jak i jednostki nieposiadające osobowości prawnej.
Wsparcia finansowego udziela się w ramach programów ogłoszonych w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra lub wyznaczonej instytucji Wsparcie, którego środki na ten cel pochodzić mają z budżetu państwa oraz Funduszu Promocji Kultury, ma przejawiać się w formie programu stypendialnego dla osób fizycznych (artystów, twórców, animatorów kultury) oraz programu dotacyjnego dla osób prawnych i jednostek nieposiadających osobowości prawnej.
Maksymalna wysokość wsparcia finansowego udzielanego w formie stypendium nie może przekroczyć miesięcznie trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za rok poprzedni. Natomiast, wysokość dotacji celowej nie może przekroczyć 100% wydatków na zmianę formy upowszechniania działalności twórczej i artystycznej.
Wsparcie finansowe przeznaczone jest na dofinansowanie wydatków na zmianę formy upowszechniania działalności twórczej i artystycznej. Warto przy tym mieć mieć na uwadze informacje zawarte w komunikacie opublikowanym na stronie Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, objaśniającym, „że dofinansowanie zostanie udzielone na projekty artystyczne realizowane bądź udostępniane przede wszystkim w Internecie”.
Procedura ubiegania się o wsparcie
W celu doprecyzowania instytucji wsparcia finansowego, w szczególności określenia szczegółowych warunków jego uzyskiwania zostało wydane Rozporządzenie ministra kultury i dziedzictwa narodowego w sprawie wsparcia finansowego dla osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej na zmianę formy upowszechniania działalności twórczej lub artystycznej w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii z dnia 2 kwietnia 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 583).
Rozporządzenie to określa maksymalną wysokość tego wsparcia, rodzaj wydatków objętych wsparciem, dane, które wniosek o przyznanie wsparcia powinien zawierać oraz tryb składania wniosków oraz przekazywania środków na wsparcie finansowe.
Zgodnie z rozporządzeniem udzielenie wsparcia finansowego odbywa się na podstawie wniosków składanych do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wyznaczonej przez niego państwowej instytucji kultury. Minister lub wyznaczona instytucja na podstawie programu ogłasza co najmniej jeden nabór wniosków o udzielenie wsparcia finansowego w danym roku budżetowym. Rozpatrzenie wniosków powinno nastąpić w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia zamknięcia naboru wskazanego w ogłoszeniu o naborze wniosków w programie. Z podmiotami, którym przyznane zostanie wsparcie finansowe, zostanie zawarta umowa stypendialna bądź umowa o udzielenie dotacji celowej.
Podmioty ubiegające się o wsparcie pamiętać muszą o spełnieniu dodatkowych, wynikających z § 4 rozporządzenia warunków, którymi są: zgodność działań wskazanych we wniosku z zakresem działań i celami przeznaczenia wsparcia finansowego określonymi i ogłoszonymi w programie oraz bezpłatna i powszechna dostępność efektów działań realizowanych ze środków udzielonych w ramach wsparcia finansowego w trakcie realizacji działań oraz po ich zakończeniu.
Prawidłowo wypełniony wniosek powinien zawierać wszystkie elementy wymienione szczegółowo w treści rozporządzenia, w tym poza danymi aplikanta również dokumenty potwierdzające spełnienie wszystkich powyższych przesłanek.
Pomoc dla przedsiębiorców
Warto pamiętać, że poza dedykowanym dofinansowaniem, artyści prowadzący działalność gospodarczą mogą ubiegać się także o pomoc skierowaną dla przedsiębiorców. W celu przeciwdziałania negatywnym następstwom towarzyszącym ograniczeniu działalności gospodarczej, osobom prowadzącym działalność gospodarczą przysługuje tzw. świadczenie postojowe (art. 15 zq ust. 1 pkt 2 ustawy) oraz zwolnienie z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. (art. 31 zo ustawy).
