1 lipca 2020 roku weszła w życie długo oczekiwana nowelizacja przepisów kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzająca odrębną kategorię postępowania w sprawach z zakresu własności intelektualnej. Jak wskazuje w projekcie ustawodawca (por. przypis nr 1 do projektu), nowelizacja w zakresie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, związana jest z implementacją dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej.
Wprowadza ona wiele zmian istotnych dla uczestników przyszłych postępowań związanych z tego rodzaju zagadnieniami.
Sądy ds. własności intelektualnej
Utworzone zostały specjalne Sądy (Wydziały) rozpoznające jedynie sprawy z zakresu własności intelektualnej.
Zgodnie ze stanem na dzień 2 września 2020 r., dane dotyczące Sądów przedstawiają się następująco:
Jest to rezultat wieloletnich postulatów doktryny i praktyków. Materia związana z własnością intelektualną jest bowiem na tyle złożona, że za uzasadnione należy uznać również wyspecjalizowanie się niektórych sędziów w jej zakresie. Tym samym utworzono, co uwidoczniono w powyższej tabeli, pięć Sądów (Wydziałów), działających jako sądy I instancji (w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Katowicach i Lublinie) oraz dwóch Sądów Apelacyjnych jako sądów II instancji (w Warszawie i Poznaniu). Sąd Okręgowy w Warszawie będzie nadto wyłącznie właściwy w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym.
Obowiązek reprezentacji stron przez profesjonalnego pełnomocnika
W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 20 tysięcy złotych, wprowadzono obowiązek reprezentacji strony przez profesjonalnego pełnomocnika. Może być nim adwokat lub radca prawny, a także rzecznik patentowy. Sąd może jednakże zwolnić stronę, na wniosek lub z urzędu, z obowiązkowego zastępstwa, z uwagi na okoliczności sprawy, w tym niewielki stopień jej zawiłości. Zwolnienie może nastąpić w każdym stanie sprawy.
Zabezpieczenie środka dowodowego
Na podstawie wprowadzonego przepisu art. 47997 k.p.c. sąd będzie mógł udzielić zabezpieczenia środka dowodowego, również przed wszczęciem postępowania.
Sąd udzieli tego rodzaju zabezpieczenia, jeśli uprawniony uprawdopodobni roszczenie, jak również interes prawny w zabezpieczeniu. Interes prawny w zabezpieczeniu środka dowodowego istnieje, gdy brak żądanego zabezpieczenia uniemożliwia lub poważnie utrudnia przytoczenie lub udowodnienie istotnych faktów, jak również, gdy zachodzi ryzyko zniszczenia środka dowodowego lub opóźnienie w uzyskaniu środka dowodowego może uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania dowodowego, bądź gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy
Wniosek o zabezpieczenie środka dowodowego powinien zawierać:
1) określenie środka dowodowego i sposobu jego zabezpieczenia;
2) uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek;
3) zwięzłe przedstawienie przedmiotu sprawy, gdy wniosek jest składany przed złożeniem pozwu.
Co istotne, sąd może ograniczyć lub wyłączyć kopiowanie środka dowodowego lub jego utrwalanie w inny sposób. Nadto, jeżeli zabezpieczone w ten sposób dowody stanowią tajemnice przedsiębiorstwa, podlegać one będą ochronie. Dodatkowo sąd określi sposób korzystania z tego rodzaju informacji.
Jeśli zaś chodzi o sposób zabezpieczenia, każdorazowo będzie on dostosowany do okoliczności danej sprawy. Sposobem tym może być w szczególności odebranie towarów, materiałów, narzędzi użytych do produkcji lub dystrybucji, dokumentów, jak również sporządzenie szczegółowego opisu tych przedmiotów połączone z pobraniem ich próbek.
Wyjawienie lub wydanie środka dowodowego
Od zabezpieczenia środka dowodowego należy odróżnić jego wyjawienie lub wydanie. Polegać ono będzie na tym, że powód, który uprawdopodobnił roszczenie, będzie mógł żądać, aby pozwany wyjawił lub wydał środek dowodowy, którym dysponuje. W szczególności mogą to być dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe, służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów.
Podobnie jak w przypadku wniosku zabezpieczenie dowodu, wniosek o jego wyjawienie lub wydanie powinien zawierać:
1) określenie środka dowodowego, którego wyjawienia lub wydania żąda powód, oraz
2) uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek, w tym okoliczności, z których wynika, że pozwany dysponuje środkiem dowodowym objętym żądaniem.
I w tym przypadku dowody stanowiące tajemnice przedsiębiorstwa objęte będą szczególną ochroną.
Warto zaznaczyć, że jeżeli pozwany będzie uchylać się od wykonania postanowienia nakazującego wyjawienie lub wydanie środka dowodowego bądź zniszczy taki środek w celu udaremnienia jego wyjawienia lub wydania, sąd będzie mógł:
1) uznać za ustalone fakty, które mają zostać stwierdzone za pomocą tego środka, chyba że pozwany, który uchyla się od wykonania postanowienia nakazującego wyjawienie lub wydanie środka dowodowego lub dopuszcza się zniszczenia takiego środka, wykaże co innego;
2) obciążyć pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania, w całości lub części, niezależnie od wyniku sprawy.
Wezwanie do udzielenia informacji
Ostatnią z opisanych nowych instytucji jest wezwanie do udzielenia informacji, przewidziane w art. 479113 k.p.c. Na wniosek uprawnionego, jeśli wykaże on okoliczności wskazujące na naruszenie jego praw, sąd będzie mógł wezwać naruszającego do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług, pod warunkiem, że będzie to niezbędne dla dochodzenia roszczenia.
Co istotne, w przypadku wykorzystania przez uprawnionego tejże informacji dla celów innych niż dochodzenie przez uprawnionego roszczenia, naruszającemu przysługiwać będzie roszczenie o naprawienie szkody.
Wezwanie do udzielenie informacji może nadto dotyczyć osoby innej niż naruszający, która:
1) posiada w ilości świadczącej o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej towary, przy których zaprojektowaniu, wytworzeniu lub wprowadzeniu do obrotu nastąpiło naruszenie prawa własności intelektualnej lub których cechy estetyczne lub funkcjonalne naruszają te prawa lub
2) dostarcza, w rozmiarze świadczącym o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, usługi osobie, która narusza prawa własności intelektualnej, lub
3) wykonuje w rozmiarze świadczącym o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej usługi z naruszeniem prawa własności intelektualnej, lub
4) została przez osobę, o której mowa w pkt 1, 2 lub 3, wskazany jako wytwórca lub uczestnik procesu wprowadzenia do obrotu takich towarów, odbiorca takich usług lub podmiot, który je świadczy.
Wezwanie do udzielenia informacji będzie mogło dotyczyć wyłącznie:
1) informacji o firmie, miejscu zamieszkania lub siedzibie i adresie producentów, wytwórców, dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy, od których lub na rzecz których nastąpiło nabycie lub zbycie towarów, korzystanie z usług lub ich świadczenie, jak również przewidywanych hurtowników i detalistów tych towarów lub usług;
2) informacji o ilości wyprodukowanych, wytworzonych, wysłanych, otrzymanych lub zamówionych towarów lub świadczonych usług, jak również cenach otrzymanych w zamian za towary lub usługi;
3) w szczególnie uzasadnionych okolicznościach innych informacji, które są niezbędne do wykazania wysokości roszczenia.
Wprowadzone zmiany stanowią odpowiedź na wieloletnie postulaty podmiotów działających w sprawach z zakresu własności intelektualnej. Nowe instytucje prawne mają na celu ułatwić postępowanie dowodowe w tego rodzaju w sprawach, w których nierzadko wykazanie szkody jest szczególnie trudne. Mogą one również przyczynić się do przyspieszenia oraz usprawnienia rozpatrywania tego rodzaju spraw.
Obraz jessica45 z Pixabay.
