Elementy sprawozdania finansowego
Zgodnie art. 2 ust. 1 Ustawy o Rachunkowości podmioty prowadzące działalność gospodarczą zobligowane są, z mocy prawa, do przygotowywania sprawozdań finansowych. Sprawozdania różnią się między sobą w formie, treści i obszerności. Niezależnie jednak od kształtu dokumentu jego głównym celem jest przekazanie syntetycznej i porównywalnej informacji zarówno o majątku podmiotu i źródłach jego finansowania, jak i o jego kondycji finansowej i sytuacji ekonomicznej.
Pełne sprawozdanie finansowe to przede wszystkim pięć wzajemnie ze sobą powiązanych źródeł informacji na podstawie, których można określić finansową kondycję podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. Bilans – stanowiący obraz majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania na dzień bilansowy, rachunek zysków i strat informujący o przychodach i kosztach okresu, źródłach ich powstawania, rodzaju działalności, której dotyczą oraz o całościowym wyniku netto okresu, jak również rachunek przepływów pieniężnych wskazujący na płynność gotówkową podmiotu. Dodatkowo pełne sprawozdanie finansowe zawiera informację dodatkową, w ramach której podmioty zobligowane są opisać przede wszystkim sposób sporządzania sprawozdania finansowego, przyjęte zasady rachunkowości i sytuacje jednorazowe, nadzwyczajne mające miejsce w opisywanym okresie, oraz zestawienie zmian w kapitale własnym. Dla zachowania przejrzystości, rzetelności, wiarygodności i porównywalności informacji, sprawozdawczość podlega regulacji prawnej według ustawy o rachunkowości.
Podmioty zobowiązane do prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych, w myśl ustawy o rachunkowości, mają obowiązek raz w roku sporządzić sprawozdanie finansowe z działalności, w którego skład wchodzi: bilans, rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa. Sprawozdania muszą być sporządzone według wzorów stanowiących załącznik do ustawy. Obowiązek taki mają również podmioty, które samodzielnie wybrały pełne księgi rachunkowe jako sposób ewidencjonowania działalności. Sprawozdawczość finansowa dla podmiotów, których coroczne sprawozdania finansowe podlegają badaniu przez biegłego rewidenta, zawiera również sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych oraz zestawienie zmian w kapitale własnym.
Możliwość sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego dotyczy przede wszystkim małych i mikro podmiotów, które za rok sporządzania sprawozdania finansowego, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech wymienionych w ustawie o rachunkowości wielkości:
a) 17 000 000 zł– w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 34 000 000 zł– w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 50 osób– w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
Z uproszczonej sprawozdawczości mogą korzystać również organizacje pozarządowe (non governmental organisation, NGO). Są to wszystkie podmioty, które nie są jednostkami albo organami administracji publicznej oraz których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysku (art. 4 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).
Oprócz pełnego i uproszczonego sprawozdania finansowego istnieją jeszcze inne, mniej skomplikowane modele rachunkowości. Pierwszym przykładem uproszczonej rachunkowości jest Ewidencja Przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej. Ewidencję taką prowadzi się odrębnie dla każdego roku podatkowego. Nie niesie ona za sobą konieczności ewidencjonowania kosztów. Drugi przykład uproszczonej rachunkowości dedykowany jest firmom z sektora MSP czy jednoosobowym działalnościom gospodarczym. Mowa o Podatkowej Księdze Przychodów i Rozchodów (PKRiP), którą prowadzić mogą podmioty spełniające jednocześnie dwa warunki:
- przychody ze sprzedaży za poprzedni rok były niższe niż równowartość 2 mln euro;
- są opodatkowani na zasadach ogólnych (18% i 32%) lub liniowo (19%).
Wzór, niezbędne instrukcje oraz wymogi prawne dotyczące PKPiR znajdują się w rozporządzeniu Ministra Finansów.
Reasumując, do głównych cech sprawozdań finansowych należą: zrozumiałość przekazu, przydatność i istotność informacji, wiarygodność, neutralność, kompletność, porównywalność oraz ciągłość zapisu. Elementy sprawozdań finansowych przygotowywanych przez podmioty gospodarcze mogą różnić się między sobą, jednak wzór dokumentu i założenia są regulowane prawnie.
