Nierozważny dobór kontrahentów oraz niewłaściwe zarządzanie zobowiązaniami i należnościami handlowymi przyczynami upadłości przedsiębiorców
Prawo upadłościowe jako podstawę do ogłoszenia upadłości dłużnika wskazuje stan niewypłacalności, który został określony jako utracenie zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Istotne wobec tego jest zachowanie płynności finansowej, którą można utracić w następstwie błędnych decyzji w zakresie współpracy z kontrahentami.
Badanie płynności finansowej jest najważniejszym elementem analizowania sytuacji przedsiębiorcy. Podmioty rentowne, ale nieposiadające płynności mogą mieć poważne problemy z prowadzeniem działalności. Jedną z podstawowych zasad rachunkowości jest zasada memoriałowa, zgodnie z którą wszystkie poniesione koszty oraz osiągnięte przychody przypisuje się do okresu sprawozdawczego, w którym wystąpiły, bez względu na dokonanie zapłaty lub wpływ środków pieniężnych. W efekcie stosowania tej zasady przedsiębiorca wykazujący zysk netto w bilansie oraz rachunku zysków i strat może mieć trudności z regulowaniem bieżących zobowiązań. Cenne uzupełnienie informacji przedstawionych w bilansie oraz rachunku zysków i strat stanowi rachunek przepływów pieniężnych, przy którym wykorzystuje się metodę kasową.
Odraczanie kontrahentowi terminu uregulowania zobowiązań handlowych, czyli udzielanie tzw. kredytu kupieckiego, jest powszechnie przyjętą praktyką w obrocie gospodarczym. Ustalanie polityki kredytowej powinno być ważnym elementem działań przedsiębiorcy, który musi uwzględniać długookresowe plany, a nie skupiać się wyłącznie na bieżących wpływach finansowych. Przedsiębiorcy osiągający duży zysk mogą prowadzić zróżnicowaną politykę. Jednak, gdy zyskowność jest mała, wówczas przedsiębiorca nie powinien dopuszczać do sytuacji, w której poziom należności przeterminowanych jest nadmiernie wysoki.
Wyróżnić można trzy strategie polityki kredytowej: agresywną, konserwatywną oraz elastyczną. Realizując strategię agresywną przedsiębiorca ustala kontrahentom krótkie terminy płatności i wymaga od nich ścisłego ich przestrzegania. Uruchamia również prawne zabezpieczenia należności oraz preferuje klientów charakteryzujących się małym ryzykiem kredytowym. Konsekwencją przyjęcia tej strategii jest niższa sprzedaż. Przedsiębiorca przyjmujący strategię konserwatywną stosuje łagodną politykę ściągania należności. W efekcie może osiągnąć wyższą sprzedaż, jednak zwiększa się także ryzyko wzrostu należności przeterminowanych oraz ryzyko niewypłacalności. Z kolei strategia elastyczna stanowi wariant pośredni pomiędzy opisanymi strategiami.
Ustalając politykę kredytową oraz dobierając kontrahentów przedsiębiorca powinien uwzględnić kondycję finansową oraz politykę kredytową kontrahenta. Ocenie powinna w szczególności podlegać sytuacja majątkowo-kapitałowa kontrahenta, jego rentowność, wiarygodność finansowa oraz ryzyko kredytowe. Udzielanie kredytów kupieckich kontrahentom powinno być również adekwatne do własnych możliwości w zakresie ich otrzymywania.
Przedsiębiorcy często traktują opóźnienie dokonania płatności jako sposób na kredytowanie swojej działalności. Tymczasem brak terminowego regulowania zobowiązań handlowych skutkuje powstawaniem zatorów płatniczych, które stanowią jedną z głównych przyczyn upadłości przedsiębiorców. Występuje efekt domina. Przedsiębiorca poprzez niepłacenie zobowiązań może spowodować utracenie płynności finansowej swojego kontrahenta, a w konsekwencji pogorszenie sytuacji finansowej kolejnych podmiotów.
Reasumując, posiadanie płynności finansowej jest niezbędne do prawidłowego prowadzenia działalności. Osiąganie zysku nie gwarantuje uchronienia się przed upadłością. Ryzyko utracenia płynności można zmniejszyć poprzez prawidłowe zarządzanie zobowiązaniami i należnościami handlowymi, które powinno stanowić istotny element działalności przedsiębiorcy. Przyjęcie niewłaściwej strategii polityki kredytowej może doprowadzić do upadku przedsiębiorcy. Należy również pamiętać o sprawdzaniu sytuacji finansowej potencjalnych kontrahentów i być rozważnym w podejmowaniu współpracy z podmiotami, które charakteryzują się wysokim ryzykiem kredytowym.
