Czy Sąd Najwyższy rozstrzygnie problemy związane z upadłością konsumencką małżonków?

Problematyka wspólności łącznej małżeńskiej w postępowaniach upadłościowych osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej jest niewątpliwie skomplikowana. Komplikacje pojawiają się szczególnie wtedy, gdy sąd tego samego dnia ogłosi upadłość obu małżonków i zrobi to np. jednym postanowieniem. Z powyższym zagadnieniem, w swojej codziennej praktyce, spotyka się zapewne większość syndyków.

Masa upadłości małżonka a majątek wspólny

Jednym pojawiających się w praktyce problemów, jest ten dotyczący odpowiedniego stosowania w upadłości konsumenckiej art. 124 p.u. Wskazany przepis reguluje kwestie związane z ustaniem wspólności majątkowej i wciągnięcia do masy upadłości majątku wspólnego. Wkrótce stosowanie art. 491[2] ust. 1 w zw. z art. 124 ust. 1 p.u. może stać się przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego. W czerwcu 2018 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy zwrócił się do Sądu Najwyższego z następującym pytaniem prawnym:

„Czy odpowiednie stosowanie przepisów art. 124 ust. 1 w zw. z art. 491[2] ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe, w odniesieniu do postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oznacza, iż z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, cały majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny?”

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt III CZP 59/18 i aktualnie oczekuje na wykonanie przez Sąd dalszych czynności.

Kwestie podziału majątku wspólnego do mas upadłości małżonków

Odpowiedź na powyższe pytanie pozwoli sądowi pytającemu zdecydować, czy w sytuacji w której w majątku upadłych małżonków nieprowadzących działalności gospodarczej znalazły się nieruchomości (lub inne prawo, ale w przedmiotowym stanie faktycznym kluczowe znaczenie mają nieruchomości), do masy upadłości każdego z małżonków powinien trafić udział 1/2 w przedmiotach należących do majątku wspólnego, czy całość majątku wspólnego powinna znaleźć się w masie upadłości małżonka, który ogłosił upadłość jako pierwszy. Warto wskazać, że sąd pytający w postanowieniu z dnia 5 czerwca 2018 r. (X GUp 767/17) poruszył także kwestie związane z problematyką wyznaczania jednego syndyka w postępowaniu obu małżonków (co w sytuacji zastosowania art. 124 p.u. wprost, powodowałby, że syndyk zarówno zgłaszałby wierzytelność sędziemu-komisarzowi, jak i przygotowywał listę wierzytelności) oraz problematyką połączenia spraw dotyczących małżonków do wspólnego rozpoznania (a w szczególności problemem ustalenia, która upadłość została ogłoszona jako pierwsza).

Ograniczona możliwość złożenia skargi kasacyjnej w prawie upadłościowym

Jako, że postępowanie upadłościowe, ze względu na brzmienie art. 223 p.u. (ograniczenie możliwości złożenia skargi kasacyjnej) stosunkowo nieczęsto bywa przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego, warto, w oczekiwaniu na orzeczenie, monitorować wskazane postępowanie na stronie internetowej Sądu Najwyższego.