Układ likwidacyjny w upadłości
Zgodnie z art. 266a p.u. w postępowaniu upadłościowym dopuszczalne jest zawarcie układu, zaś propozycje układowe mogą zgłosić upadły, wierzyciel oraz syndyk. Czy propozycje układowe mogą jednak zakładać likwidację majątku upadłego i zaspokojenie wierzycieli z uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych?
Dopuszczalność likwidacji majątku w ramach układu
Na podstawie art. 266f p.u. w zakresie nieuregulowanym do układu i jego skutków stosuje się odpowiednio przepisy Prawa restrukturyzacyjnego. Zgodnie z tym odesłaniem stosować należy również przepisy o propozycjach układowych. Nie ma żadnego wyjątku w tym zakresie, a zatem konieczne byłoby stosowanie art. 159 p.r. przewidującego tzw. układ likwidacyjny. Czy jest jednak dopuszczalne zawarcie układu, którego treść przewiduje likwidację majątku dłużnika, zaś sekwencja zaspokojenia wierzycieli jest różna niż przewidziana w upadłości? W skrajnych sytuacjach syndyk może sprzedać już cały majątek upadłego, a następnie wierzyciele zamierzają zawrzeć układ, w którym podział na kategorie interesu oraz odpowiadające mu propozycje zaspokojenia różnią się od systemu podziału środków w upadłości.
Kolejność zaspokajania wierzycieli po przeprowadzone likwidacji masy upadłości
Prawo upadłościowe reguluje kolejność zaspokajania wierzycieli po przeprowadzonej likwidacji masy upadłości (art. 342 i n. p.u.). Kolejność ta wyraża zespół wartości przyjętych przez ustawodawcę, który chroni określone podmioty. Na przykład w kategorii pierwszej zaspokojenia ujęte są należności ze stosunku pracy. Są one uprzywilejowane wobec należności wspólników z tytułu pożyczek udzielonych upadłemu, które zostały ujęte w kategorii czwartej. Podobna hierarchia zaspokojenia została wprowadzona do przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących egzekucji, jak również do przepisów ustawy o egzekucji w administracji.
System ochrony wierzycieli w prawie restrukturyzacyjnym
Przejście w upadłości na przepisy prawa restrukturyzacyjnego o układzie powoduje przyjęcie odmiennego systemu ochrony wierzycieli. Przypomnę przykładowo, że chroni ona również należności pracowników, które nie są objęte układem bez wyraźnej zgody pracownika oraz należności ZUS, co do których zakazuje chociażby częściowego umorzenia. Ustawodawca dopuszczając zawarcie układu w upadłości godzi się, że zaspokojenie będzie odbywało się na zasadach określonych przez wierzycieli w układzie. Daje tym samym prymat w zasadzie dyspozycyjności wyrażonej mocą decyzji podejmowanych przez określoną większość wierzycieli.
Nie widzę zaburzenia przyjętego modelu w sytuacji zawierania układu likwidacyjnego. Jeśli wolą wierzycieli jest dyskontynuacja działalności gospodarczej dłużnika, to ustawa taką wolę chroni. Jeśli ustawodawca wprowadził model ochrony wierzycieli w postępowaniu restrukturyzacyjnym, to trudno uznawać, iż model ten jest „gorszy” niż model ochrony w postępowaniu upadłościowym. Prymat interesu wierzycieli może przejawiać się zatem również w ten sposób, że wierzyciele mocą układu zmieniają kolejność zaspokojenia w stosunku do przyjętego w prawie upadłościowym. Jeśli zachowane zostaną reguły ochronne wynikające z prawa restrukturyzacyjnego, to nie ma powodów, aby wyłączać możliwość zawarcia układu likwidacyjnego w upadłości.
