Co czeka restrukturyzację i upadłość w 2021 roku?

Rok 2021 może przynieść fundamentalne zmiany w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym.

W minionym roku znacznie zmienił się sposób myślenia o restrukturyzacji. To efekt wprowadzenia nowego rodzaju restrukturyzacji, mianowicie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Szybko zyskało ono dużą popularność i wyparło inne procedury oparte na sądowej restrukturyzacji. Jego efektywność zwiększyła też liczbę zwolenników pozasądowej restrukturyzacji. Z kolei 2021 rok może przynieść fundamentalne zmiany w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym.

Krajowy Rejestr Zadłużonych

Jedną z najbardziej istotnych zmian zaplanowanych na 2021 r. ma być wejście w życie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. To oznacza daleko idącą informatyzację postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Będzie to pierwszy duży krok w kierunku informatyzacji postępowania cywilnego.

Rejestr umożliwi dużą transparentność najważniejszych orzeczeń i dokumentów. Skład i stan masy upadłości będzie aktualizowany na bieżąco. Dzięki temu wierzyciele i sąd zyskają większą kontrolę nad przebiegiem postępowań upadłościowych oraz restrukturyzacyjnych. Generalny obowiązek składania pism i dokumentów wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego powinien natomiast znacznie skrócić czas obiegu korespondencji, a w efekcie czas trwania postępowań.

Trzeba jednak pamiętać, że proces informatyzacji postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych jest zapowiadany już od momentu wejścia w życie prawa restrukturyzacyjnego. Pierwotnie Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości miał się pojawić w 2018 r. Nie ma więc gwarancji, że system powstanie na pewno w 2021 r. Jednak biorąc pod uwagę stopień zaawansowania prac, podkreślany wielokrotnie przez przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości, można mieć nadzieję, że tym razem termin zostanie dotrzymany.

Dyrektywa o ramach restrukturyzacji zapobiegawczej

Do 17 lipca 2021 r. powinna też zostać implementowana do porządków Państw Członkowskich Dyrektywa o ramach restrukturyzacji zapobiegawczej (Dyrektywa 2019/1023 z dnia 20 czerwca 2019 r.). Nie można wykluczyć, że termin ten zostanie przesunięty ze względu na pandemię koronawirusa.

Dyrektywa nie wprowadza jednolitych przepisów proceduralnych, ale wymaga zagwarantowania pewnych standardów, które powinna spełniać regulacja dotycząca restrukturyzacji zapobiegawczej. W szczególności dotyczy ona takich zagadnień jak: ochrona dłużnika przed indywidualnymi działaniami egzekucyjnymi wierzycieli, możliwość przymusowego objęcia układem wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo, zakaz wypowiadania kluczowych umów, zasady obliczania większości niezbędnej do przyjęcia układu przy sprzeciwie części wierzycieli czy też rola właścicieli dłużnika w toku postępowania restrukturyzacyjnego. To z pewnością jedne z najważniejszych kwestii związanych z restrukturyzacją, a wprowadzenie w nich zmian przełoży się na funkcjonowanie całego rynku. Dodatkowo dyrektywa przewiduje zwiększenie roli postępowań pozasądowych oraz wprowadzenie nowych instrumentów, nieznanych obecnie prawu restrukturyzacyjnemu, takich jak test rentowności czy test zaspokojenia.

Należy założyć, że implementacja standardów dyrektywy będzie oparta przede wszystkim o postępowanie wzorowane na modelu przyjętym już w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Wpłynie jednak na całość praktyki stosowania prawa restrukturyzacyjnego.

Restrukturyzacja a prosta spółka akcyjna

Na marzec 2021 r. zaplanowane są też zmiany w Kodeksie spółek handlowych. W efekcie na rynku pojawi się nowy rodzaj spółki – prosta spółka akcyjna. Konieczne będzie wprowadzenie pewnych zmian dostosowawczych w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym, tak, żeby proste spółki akcyjne też miały zdolność upadłościową i restrukturyzacyjną. Ponadto trzeba uregulować zagadnienia konwersji długu na akcje prostej spółki akcyjnej. Nie są to zmiany fundamentalne, tylko takie, które zagwarantują spójność systemu prawa.

Inne zmiany

Poza tym w przyszłym roku pojawi się też wiele drobnych korekt i usprawnień. Jedna z nich dotyczy wierzytelności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dotychczas układ nie obejmował składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonego, których płatnikiem jest dłużnik. Musiały one być regulowane poza postępowaniem restrukturyzacyjnym. W lipcu 2021 r. składki te zostaną zrównane ze składkami w części finansowanej przez dłużnika jako pracodawcę i będą z mocy prawa obejmowane układem w postępowaniu. Dzięki temu dłużnik będzie mógł rozłożyć całość zobowiązań ZUS na raty lub odroczyć te płatności mocą zawartego układu.

Ważna zmiana pojawi się także w art. 109 ust. 2 p.r., który reguluje wyłączenie prawa głosu w toku głosowania nad układem. W lipcu 2021 r. wchodzi bowiem w życie przepis uchylający możliwości zbycia wierzytelności układowej z zachowaniem prawa głosu, w przypadku dokonania zbycia za pośrednictwem Monitora Sądowego i Gospodarczego. To rozwiązanie należy ocenić negatywnie, ponieważ transakcje takie często umożliwiały wierzycielom finansowym łatwiejsze zbycie wierzytelności i szybsze odzyskanie ich części, w transparentnej procedurze.

Mocą ustawy wprowadzającej KRS wdrożono też regulację, zgodnie z którą wstępny plan restrukturyzacyjny, stanowiący załącznik do wniosku o otwarcie postępowania, będzie musiał zawierać aktualne sprawozdanie finansowe dłużnika, sporządzone na 30 dni przed dniem złożenia wniosku. To powinno wpłynąć na bardziej rzetelną ocenę składanych przez dłużników wniosków. Będą oni baczniej weryfikować, czy spółka rzeczywiście może przeprowadzić skuteczną restrukturyzację.