Dokonywany przez kupującego wybór, czy będzie dochodził uprawnień z tytułu rękojmi, czy odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania ma doniosłe konsekwencje praktyczne. Przekonał się o tym niefortunny nabywca ciągnika rolniczego.
Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Z kolei roszczenie o odszkodowanie oz tytuły nienależytego wykonania zobowiązania przedawnia się na zasadach ogólnych. Może się więc okazać, że na dochodzenie roszczeń z tytułu rękojmi jest za późno, podczas gdy jest jeszcze możliwe dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. W tym drugim przypadku zaistnieć muszą łącznie trzy przesłanki odpowiedzialności kontraktowej: niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (naruszenie zobowiązania), fakt poniesienia szkody oraz związek przyczynowy pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą. Wierzyciela nie obciąża natomiast obowiązek udowodnienia winy pozwanego, bowiem konstrukcja odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej oparta jest na zasadzie winy domniemanej dłużnika, którego obciąża ciężar udowodnienia, że nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
W powołanej sprawie powód dochodził roszczenia z tytułu rękojmi, jednak sąd uwzględnił jego roszczenie na podstawie przepisów o nienależytym wykonaniu zobowiązania, co spotkało się z zarzutami pozwanego.
Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone orzeczenie, zważywszy, że a zakresie zasądzenia roszczenia odszkodowawczego doszło do nierozpoznania istoty sprawy. W jego ocenie sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu wyroku jedynie ogólnikowo stwierdził, że roszczenie powoda znajdowałoby uzasadnienie także na podstawie art. 471 KC, jednak oznaczało to jedynie pozorne odniesienie się do tej alternatywnej podstawy roszczenia.
Wniosek dla osób dochodzących odszkodowania jest dość czytelny: Aby uzyskać korzystny wyrok, także w stosunku do alternatywnej podstawy roszczenia należy precyzyjnie określić istotę poniesionej przez niego szkody majątkowej, podstaw ustalenia jej wysokości oraz charakteru związku przyczynowego między zachowaniem sprzedawcy a szkodą.
Powyższe jest zdecydowanie trudniejsze niż skonstruowanie „zwykłego” roszczenia z tytułu rękojmi. Będziemy do tematu wracali we wpisach dotyczących szkody i związku przyczynowo-skutkowego.
