Wejście na rynek z nową technologią bądź usługą wiąże się z ryzykiem naruszenia praw własności intelektualnej podmiotu trzeciego. Najnowsza nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadza ułatwienia procesowe dla przedsiębiorców rozwijających innowacje bądź szukających drogi ochrony swoich praw własności intelektualnej. Jednym z nowych rozwiązań, które mogą okazać się użyteczne w praktyce jest powództwo o ustalenie, że czynności podjęte lub zamierzone przez przedsiębiorcę nie naruszają cudzych praw własności intelektualnej – jeszcze przed powstaniem jakiegokolwiek konfliktu.
Cel implementacji prawa unijnego
Gospodarka dziś jest coraz bardziej zglobalizowana, a jednocześnie oparta na wiedzy. Rozwój innowacji jest podstawowym elementem sukcesu firmy, a co za tym idzie – również rozwoju rynku każdego z państw, w tym zatrudnienia oraz poprawy konkurencyjności. Z tej racji walka z naruszeniami praw własności intelektualnej oraz wsparcie innowacji powinny być priorytetowymi elementami systemu każdego kraju. Jednocześnie w dzisiejszych niespokojnych czasach, wszystkie kraje unijne i nie tylko, posiadane środki skupiają na walce z poważniejszymi, bieżącymi zagrożeniami takimi jak pandemia, czy kryzys migracyjny.
Mimo to, 1 lipca 2020 r. udało się implementować bardzo ważną dla nadszarpniętej gospodarki dyrektywę 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej. Jest to istotne wydarzenie, ponieważ wdrażanie nowych polityk sprzyjających innowacyjności wymaga skutecznego systemu wspierającego ochronę własności intelektualnej funkcjonującego nie tylko w kraju, ale obejmującego wszystkie Państwa Członkowskie Unii Europejskiej.
Postępowanie o ustalenie
Aby przedsiębiorcy mogli czuć się bezpieczniej przy rozwijaniu nowych technologii i nie tylko, wprowadzono nowe rozwiązanie w postaci postępowania o ustalenie, że czynności podjęte lub zamierzone przez przedsiębiorcę nie naruszają:
- cudzego patentu,
- dodatkowego prawa ochronnego,
- prawa ochronnego
- prawa z rejestracji.
Postępowanie stanowi modyfikację postępowania o ustalenie z art. 189 k.p.c. Również w tym postępowaniu powód musi wskazać na istnienie interesu prawnego w wytoczeniu powództwa.
Interes prawny w tym negatywnym ustaleniu istnieje po pierwsze, gdy pozwany uznał, że czynności których dotyczy powództwo naruszają patent, dodatkowe prawo ochronne, prawo ochronne lub prawo z rejestracji; a także gdy pozwany nie potwierdził w należycie wyznaczonym przez powoda terminie, że czynności, których dotyczy powództwo, nie stanowią naruszenia patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji.
Powyższy wymóg ustawowy wskazuje na konieczność właściwego poinformowania drugiej strony o zamierzonych czynnościach i zapytaniu, czy jej zdaniem czynności te stanowią naruszenie jej praw. Zapytanie musi mieć formę pisemną, a termin na odpowiedź nie może być krótszy niż 2 miesiące od otrzymania pisma z informacją.
Warunek właściwego poinformowania pozwanego można potraktować jako szczególny przypadek istniejącego już wcześniej obowiązku powoda podjęcia próby mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu (art. 187 §1 pkt 3 k.p.c.).
Nowe powództwo o ustalenie – dla kogo?
To ciekawe rozwiązanie można potraktować jako szansę szczególnie dla przedsiębiorców planujących wysokonakładowe inwestycje na innowacje.
Rozstrzygnięcie pozytywne – zgodnie z powagą rzeczy osądzonej – chroni przedsiębiorcę przed późniejszymi ewentualnymi roszczeniami konkurentów. Jednocześnie wprowadza pewność obrotu. Obecnie najpopularniejszą drogą podejmowaną przez przedsiębiorców przed wprowadzeniem innowacyjnego rozwiązania na rynek jest badanie rynku w celu weryfikacji istnienia podobnych technologii. Nowe postępowanie może stanowić kolejny krok w procedurze zabezpieczenia interesu przedsiębiorstwa – przy odnalezieniu konkurencyjnego rozwiązania sąd jeszcze przed zainwestowaniem przez przedsiębiorcę znacznych środków ustali, czy w istocie prawo drugiej strony zostałoby naruszone.
Można mieć nadzieję, że przeprowadzenie omawianego postępowania w ramach nowo-utworzonych wyspecjalizowanych wydziałów sądów okręgowych będzie odbywało się sprawnie, a z pewnością zaoszczędzi licznych nakładów i strat związanych z ewentualnym późniejszym wycofywaniem kwestionowanego rozwiązania z rynku.
