W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu bieg terminów procesowych i sądowych nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres. Ten fragment przepisu, który wszedł wżycie 31 marca 2020 roku (w odróżnieniu od stanu zagrożenia epidemicznego, który obowiązuje od 14 marca) wywołuje kontrowersje, co do możliwego skutku retroaktywnego.
Opinie ministerstw na ten temat są rozbieżne: Zdaniem Ministerstwa sprawiedliwości skoro prawo nie działa wstecz – należy przyjąć, że wstrzymanie biegu terminów nastąpiło w dniu 31 marca 2020 r. (https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/informacja-w-sprawie-wstrzymania-i-zawieszenia-terminow-procesowych). Odmienną koncepcję zaprezentowało Ministerstwo Finansów, wskazując, że okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego należy liczyć od 14 marca 2020 r. (za: https://www.rp.pl/Urzednicy/304139976-Koronawirus-terminy-procesowe-i-terminy-zalatwiania-spraw-w-okresie-epidemii.html).
To tylko opinie. Co na to orzecznictwo Sądu Najwyższego ?
Po pierwsze: zasada lex retro non agit jest jednym z istotnych elementów państwa prawa, a odstępstwo od niej może mieć miejsce z bardzo ważnych powodów i wynikać z samej treści nowych przepisów, nie można wniosku w tym względzie wyprowadzać z wykładni przepisów nowej ustawy.
Czy w omawianym przypadku wynika ? Brzmienie przepisu nie jest jednoznaczne.
Po drugie: W demokratycznym państwie prawnym nie można wywodzić mocy wstecznej ustawy z jej celu.
Jeżeli tak, to nie można rzeczonego przepisu interpretować w ujęciu celowym, a jedynie zgodnie z jego dosłownym brzmieniem.
Po trzecie: Stosowanie retroaktywne prawa nie może być wyprowadzone w drodze interpretacji, a musi być jasno wypowiedziane w samej ustawie.
Z taką sytuacją nie mamy do czynienia na gruncie omawianego przepisu.
Jak często bywa w takich sytuacjach z pomocne okazują się przepisy wprowadzające kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności art. XV par. 1 w brzemieniu: „Postępowanie wszczęte przed wejściem w życie Kodeksu postępowania cywilnego będzie się toczyło od tej chwili według przepisów tego Kodeksu (…)„.
Tym samym postępowania wszczęte przed wejściem w życie ustawie z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach… będzie się toczyło od chwili jej wejścia w życie według przepisów tej ustawy.
