Pojęcie szkody w prawie karnym jest inaczej, szerzej rozumiane niż w prawie cywilnym – miał wskazać w ustnych motywach wyroku Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2020 r., sygn. akt I CSK 483/19 sędzia sprawozdawca.
Rozstrzygnięcie dotyka więc szerszej problematyki relacji cywilistycznego i karnistycznego pojęcia szkody. Na czym polega owo „szersze rozumienie” pojęcia szkody w prawie karnym ?
Przerwanie biegu terminu przedawnienia
W stanie faktycznym będącym przedmiotem rozpoznania doszło do zawarcia umowy pożyczki z jednoczesnym zamiarem oszukania strony dającej pożyczkę. W tej sytuacji sądy uznały, że ustanowienie zabezpieczenia majątkowego w trybie art. 291 k. p. k. (obejmującego w szczególności zabezpieczenie orzeczenia zwrotu pokrzywdzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi korzyści majątkowej, jaką sprawca osiągnął z popełnionego przestępstwa, albo jej równowartości) przerywa bieg przedawnienia roszczenia z tytułu zwrotu pożyczki. Bieg przedawnienia zaczyna biec na nowo po trzech miesiącach od uprawomocnienia się wyroku uniewinniającego (od momentu upadku zabezpieczenia).
Szerokie traktowanie pojęcia szkody
Zgodzić się należy z Sądem Apelacyjnym w Katowicach w zakresie, w jakim wskazuje on, że pojęcie szkody (z art. 46 par. 1 k. k.) należy traktować szeroko, albowiem sens tego przepisu należy odczytywać w kontekście zapewnienia w procesie karnym takiej ochrony pokrzywdzonemu, by w zakresie szkody nie musiał wytaczać odrębnego powództwa cywilnego (por. wyrok z 13.03.2013r., II AKa 486/12). Innymi słowy po to ustawodawca przewidział możliwość orzekania w postępowaniu karnym obowiązku naprawienia szkody, czy zwrotu korzyści osiągniętej z popełnionego przestępstwa, żeby wyeliminować konieczność wytaczania przez pokrzywdzonego odrębnego powództwa cywilnego.
Zawężenie pojęcia szkody w prawie karnym
O ile powyższa konstatacja jest jak najbardziej praktyczna i zrozumiała, to nie zmienia ona okoliczności, że – ściśle rzecz ujmując – prawo karne zawęża pojęcia szkody do szkody pochodzącej bezpośrednio z przestępstwa i wynikającej z zawinionego działania sprawcy.
Ile mamy pojęć szkody ?
Jeśli wziąć pod uwagę, że prawo cywilne nie wypracowało jednolitej definicji szkody, w prawie karnym na potrzeby ustalania przedawnienia ujmujemy ją szerzej, niż cywilistycznie, ale już na potrzeby orzekania obowiązku naprawienia szkody ujmujemy ją węziej, dochodzimy do wniosku, że pojęcie szkody faktycznie nie jest jednolite, jak wskazano w tytule wpisu.
W jednym z kolejnych wpisów chciałbym się zająć problematyką możliwości orzeczenia obowiązku naprawienia szkody, w sytuacji występującego przedawnienia cywilistycznego roszczenia o jej naprawienie.