Dnia 1 lipca 2020 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje ona istotne zmiany w zakresie kontroli żywności.
Głównym celem nowelizacji było wprowadzenie zmiany polegającej na powierzeniu całości zadań w zakresie nadzoru nad jakością handlową artykułów rolno‑spożywczych jednemu wyspecjalizowanemu organowi urzędowej kontroli żywności, jakim jest Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych. Laboratorium (IJHARS). Dotychczas bowiem uprawnienia kontrolne były wykonywane zarówno przez IJHARS jak i Inspekcję Handlową podległą Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Dualizm ten mógł w praktyce przekładać się na wydawanie przez dwa organy różnych decyzji dotyczących powiązanych ze sobą kwestii. Działanie jednej inspekcji skróci czas niezbędny do zakończenia postępowania kontrolnego oraz wyeliminuje możliwość innej interpretacji przepisów prawnych w związku z prowadzoną kontrolą przez jedną albo drugą służbę kontrolną.
Nadto stworzenie jednego organu urzędowej kontroli żywności odpowiedzialnego za kontrole jakości handlowej na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności ma zapewnić szybsze reagowanie na pojawiające się na rynku nieprawidłowości, a w efekcie sprawniejsze eliminowanie produktów o jakości handlowej niezgodnej z przepisami.
Zmiany mają nie tylko wzmocnić kontrolę żywności, ale także odciążyć Inspekcję Handlową, która będzie mieć więcej sił i środków do kontroli handlu innymi artykułami niebędącymi produktami spożywczymi. Co roku Inspekcja Handlowa prowadzi prawie 20 tys. kontroli, podczas których sprawdza ponad 165 tys. partii produktów. Około 7 tysięcy kontroli dotyczyło przy tym nadzoru nad żywnością.
Zgodnie z treścią ustawy, IJHARS odpowiada za kontrolę jakości handlowej żywności na wszystkich etapach produkcji, obrotu i dystrybucji. W praktyce oznacza to, że prowadzone działania kontrolne będą dotyczyć również sklepów czy restauracji. Zakresem kontroli objęte jest m.in. oznakowanie wprowadzanych do obrotu produktów genetycznie zmodyfikowanych oraz oznakowanie genetycznie zmodyfikowanej żywności.
Dodatkowo przedsiębiorcy zostali zobowiązani do uiszczania opłaty za czynności przeprowadzane w ramach kontroli, jeżeli w wyniku tej kontroli stwierdzono, że artykuły rolno-spożywcze nie odpowiadają wymaganiom w zakresie jakości handlowej wynikającym z przepisów o jakości handlowej lub wymaganiom dodatkowym zadeklarowanym przez producenta. W ramach nowelizacji wojewódzkiemu inspektorowi przyznano również uprawnienie do wydania nakazu wycofania z obrotu, we wszystkich punktach sprzedaży należących do podmiotu kontrolowanego, całej partii artykułu rolno-spożywczego zafałszowanego, jeżeli stwierdzony rodzaj nieprawidłowości odnosi się do całej partii produkcyjnej.
Niewykonanie decyzji IJHARS, wiązać się będzie z zagrożeniem nałożenia kary pieniężnej w wysokości do trzykrotnej wartości korzyści majątkowej uzyskanej, lub która mogłaby zostać uzyskana przez wprowadzenie do obrotu artykułów rolno-spożywczych będących przedmiotem tych decyzji, nie niższej jednak niż 500 zł. Sankcje finansowe zostały przewidziane również w przypadku utrudniania lub uniemożliwiania przeprowadzenia kontroli.
Co ciekawe, w ustawie przewidziano nadto, że organy Inspekcji oraz upoważnieni przez nie pracownicy Inspekcji, wykonując zadania Inspekcji, podlegają ochronie prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Od połowy roku dodatkowo zmienione zostały zasady podawania do publicznej wiadomości wyników kontroli przeprowadzanej przez Inspekcję Handlową. Prezes UOKiK może obecnie ujawniać przedsiębiorców i produkty, których dotyczyła kontrola oraz stwierdzone nieprawidłowości, z pominięciem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa i innych informacji podlegających ochronie na podstawie odrębnych przepisów.
