Wykorzystanie tajemnicy przedsiębiorstwa przez byłego pracownika

Tajemnice przedsiębiorstwa podlegają ochronie. Wynika ona zarówno z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jak i kodeksu pracy. Zgodnie bowiem z art. 100 § 1 pkt 4 kodeksu pracy pracownik zobowiązany jest dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa

Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa zawarta jest w art. 11 ust. 4 usta­wy o zwal­cza­niu nie­uczci­wej kon­ku­ren­cji. Po­ję­cie to obej­mu­je in­for­ma­cje tech­nicz­ne, tech­no­lo­gicz­ne, or­ga­ni­za­cyj­ne przed­się­bior­stwa lub in­ne in­for­ma­cje po­sia­da­ją­ce war­tość go­spo­dar­czą, któ­re ja­ko ca­łość lub w szcze­gól­nym ze­sta­wie­niu i zbio­rze ich ele­men­tów nie są po­wszech­nie zna­ne oso­bom zwy­kle zaj­mu­ją­cym się tym ro­dza­jem in­for­ma­cji al­bo nie są ła­two do­stęp­ne dla ta­kich osób, o ile upraw­nio­ny do ko­rzy­sta­nia z in­for­ma­cji lub roz­po­rzą­dza­nia ni­mi pod­jął, przy za­cho­wa­niu na­le­ży­tej sta­ran­no­ści, dzia­ła­nia w ce­lu utrzy­ma­nia ich w po­uf­no­ści.

Aby można było stwierdzić, że mamy do czynienia z tajemnicą przedsiębiorstwa wszystkie przesłanki wynikające z powyższego przepisu muszą być spełnione w całości.

Problem powstaje wówczas, gdy pracownik po rozwiązaniu stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą postanowi uczynić z nich użytek, bądź co gorsza wykorzystać w ramach rozpoczęcia prowadzenia wobec niego działalności konkurencyjnej. Czy jest to jednak dozwolone?

Kryteria ochrony 

Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.

Celem skutecznego ustalenia ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa pracodawca powinien zakomunikować pracownikom, jakie informacje objęte są tajemnicą oraz zastosować odpowiednie zabezpieczenia celem zachowania ich poufności, przykładowo poprzez zabezpieczenie hasłami określonych dokumentów, opatrzenie ich odpowiednimi klauzulami oraz zawarcie odpowiednich odrębnych umów, szczegółowo regulujących obowiązek zachowania poufności przez pracownika oraz zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej w określonym czasie.

Nie­pow­szech­ność da­nych ozna­cza, że nie są one ła­two do­stęp­ne dla osób po­stron­nych. Mo­gą być one zna­ne nie tyl­ko przed­się­bior­cy lecz rów­nież pra­cow­ni­kom i kon­tra­hen­tom.

Wartość gospodarczą mają wszelkie informacje, jakie dotyczą szeroko rozumianego gospodarowania przez firmę jej mieniem, w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Istotne przy tym jest, to, że ww. informacje winny być na tyle szczegółowe, aby istniał bezpośredni związek pomiędzy nimi a prowadzoną działalnością gospodarczą. Innymi słowy, ważne jest, aby określone dane w sposób obiektywny obrazowały szczegóły prowadzonej działalności gospodarczej i przekładały się na istnienie interesu przedsiębiorcy w ich utajnieniu.

W orzecznictwie wprost wskazano przy tym, że przykładem nieuczciwości będzie odejście od przedsiębiorcy pracownika, który podjął działalność gospodarczą na własny rachunek, kierując swoje oferty do klientów byłego pracodawcy¹. Podobnie należy oceniać spotykaną w praktyce sytuację, gdy dotychczasowy pracownik przedsiębiorcy rozpoczyna własną, konkurencyjną działalność gospodarczą korzystając z bazy danych przejętej bez zgody byłego pracodawcy.

Czas trwania ochrony

Warto pamiętać, że w przypadku wykorzystania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, prócz sankcji karnych omówionych we wpisie z dnia 10 listopada 2019 roku, możemy skierować do naruszyciela odpowiednie żądanie na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ustawa nie przewiduje obecnie granicy czasowej dla zakazu ujawniania, przekazywania i wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorstwa przez pracowników przedsiębiorstwa. Do czasu jej nowelizacji w 2018 roku okres ten wynosił bowiem co do zasady 3 lata od chwili ustania stosunku pracy, o ile umowa nie stanowiła inaczej lub stan tajemnicy nie ustał. Obecnie nie zawiera ona tego rodzaju ograniczenia. Oznacza to, że były pracownik będzie mógł ujawnić bądź wykorzystać informacje, które posiadł jako tajemnicę przedsiębiorstwa pracodawcy dopiero wówczas, gdy stracą one charakter tajemnicy przedsiębiorstwa.

Regulacje ustawowe mają za zadanie uniemożliwienie wykorzystywania tajemnicy handlowej przez byłego pracownika. Każdorazowo warto jednakże zadbać o zawarcie w umowie odpowiednich zapisów, które odnosiłyby w sposób szczegółowy do zakazu ich wykorzystywania i ujawniania także po ustaniu stosunku pracy oraz przewidywały odpowiednie sankcje w przypadku stwierdzenia naruszenia, przykładowo w postaci kar umownych.

¹ Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 kwietnia 2008 r., sygn. akt I ACa 1467/07.