Zgodnie z art. 12 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej jako: u.z.n.k.) czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
W myśl powyższego przepisu czynem nieuczciwej konkurencji jest także nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
Zjawisko to ma niestety miejsce wyjątkowo często. Dokonywane jest przez konkurentów lub byłych pracowników, którzy przy tej okazji dodatkowo wykorzystują nabyty podczas współpracy know-how i tajemnice przedsiębiorstwa, przykładowo w postaci bazy klientów.
Niedozwolona ingerencja w stosunku umowne
Wykazanie popełnienia tego czynu wymaga udowodnienia naruszenia dobrych obyczajów. Samo bowiem złożenie konkurencyjnej oferty pracownikowi bądź klientowi przedsiębiorcy nie stanowi jeszcze nakłaniania do niewykonania, lub nienależytego wykonania, albo rozwiązania umowy. Z tego rodzaju sytuacją będziemy mieć do czynienia w przypadku niezgodności zachowania z dobrym obyczajami lub z prawem, bądź z zasadami uczciwej konkurencji i swobody działalności gospodarczej1. Fakt nadużycia zasad uczciwej konkurencji wymaga stanowczego i pewnego dowodu, a ciężar tego dowodzenia spoczywa na podmiocie domagającym się ochrony prawnej zgodnie z art. 6 k.c..
W orzecznictwie podkreśla się, że po prawidłowym zakończeniu (rozwiązaniu) umów można walczyć o klientów lub innych kontrahentów, ale w ich trakcie osoby zobowiązane nie mogą być poddawane naciskom, które w szczególności prowadzą do nienależytego wykonywania lub niewykonywania umów. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 12 kwietnia 2016 roku, o sygn. akt I ACa 895/15 podkreślił, że nie jest czynem nieuczciwej konkurencji zabieganie o klientów innych podmiotów przy oferowaniu im lepszych warunków świadczenia usług, ale czynem nieuczciwej konkurencji jest kierowanie takiej oferty do wskazanych z nazwy wybranych na rynku konkretnych podmiotów, w szczególności konkurentów.
Podobnie, podejmowanie działań skierowanych do klientów innego przedsiębiorcy ze wskazaniem jego firmy i propozycją przejścia do firmy oferenta niezależnie od propozycji rabatów, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji2.
W praktyce rozróżnienie to często może rodzić dla przedsiębiorcy trudności w stwierdzeniu czy mamy już do czynienia z naruszeniem, czy też zachowanie konkurenta stanowi jeszcze dozwolone działanie. Niewątpliwie jednak wartości takie jak utrzymanie dotychczasowych pracowników czy kontrahentów zasługują na najwyższą ochronę, a zaniechanie działań w przypadku potencjalnego ingerowania przez naszego konkurenta w łączące nas z nimi stosunki, może prowadzić do fatalnych skutków.
Pracownik, czyli kto?
Omawiany przepis stanowi, że nakłanianie do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków może dotyczyć osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, zarówno na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego.
W praktyce oznacza to, że zakres ten odnosi się również do osób współpracujących z podmiotem, którego prawa zostały naruszone na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, czy umowy agencyjnej. Głównym kryterium stosowania art. 12 ust. 1 u.z.n.k. jest to, czy osoba świadcząca usługi świadczy je w podobny sposób jak pracownicy, tzn. zostaje włączona w funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości3.
Sankcje
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
- zaniechania niedozwolonych działań;
- usunięcia skutków niedozwolonych działań;
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
- naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Z perspektywy biznesowej najważniejszym celem jest zobowiązanie konkurenta do zaniechania niedozwolonych działań. Inną korzyścią jest także naprawienie szkody, polegające przykładowo na zwrocie korzyści utraconych na skutek przejmowania klientów. W tym przypadku konieczne będzie dokładne wykazanie jej wysokości oraz związku przyczynowo- skutkowego między działaniem konkurenta, a poniesioną przez nas szkodą.
Niezależnie jednak od powyższego, nadrzędnym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa prowadzonej działalności gospodarczej, które zostaje zachwiane w przypadku tego rodzaju ingerencji w stosunki umowne.
1 E. Nowińska [w:] K. Szczepanowska-Kozłowska, E. Nowińska, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2018, art. 12.
2Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 12 kwietnia 2016 roku, sygn. akt I ACa 1823/15
3J. Szwaja (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2019
