15.03.2023

Odpowiedzialność za długi spółki mimo rezygnacji

Rezygnacja z pełnienia funkcji członka zarządu w spółce z o.o.:

Rezygnacja z funkcji w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialności stanowi jednostronne oświadczenie złożone przez członka zarządu. Co istotne, zgoda spółki na rezygnację nie jest wymagana. Wystarczające jest, aby trafiła do odpowiedniego adresata tak, aby mógł się z nią zapoznać. Zmiana zarządu powinna zostać zgłoszona odpowiedniemu sądowi rejestrowemu, jednakże wpis ten jest wpisem deklaratoryjnym, a więc stanowi wyłącznie potwierdzenie zmiany, a nie uksztaltowanie prawa. Oznacza to, że członek zarządu składający rezygnację, przestaje sprawować funkcję w sp. z o.o. w momencie złożenia oświadczenia o rezygnacji. Konsekwencją rezygnacji jest zwolnienie z odpowiedzialności za zobowiązania sp. z o.o.

Regulacja odpowiedzialności cywilnoprawnej członka zarządu ujęta w Kodeksie spółek handlowych:

Z literalnego brzmienia art. 299 § 1 k.s.h. wynika, że odpowiedzialny za zobowiązania spółki z o.o. jest wyłącznie członek zarządu sp. z o. o., art. 116 Ordynacji podatkowej dodatkowo wymienia członków zarządu prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjnej. Czy w takiej sytuacji znaczenie powinno mieć kto faktycznie prowadzi sprawy spółki, czy kto formalnie, wedle wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, sprawuje tę funkcję?

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez sądy powszechne i Sąd Najwyższy członkowie zarządu sp. z o.o. powinni mieć świadomość ryzyka ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez cały okres faktycznego sprawowania funkcji członka zarządu. Daty ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym, a odnoszące się do wpisów danej osoby stanowią wyłącznie jeden z dowodów pozwalających sądom na ustalenie okresu pełnienia mandatu. Kluczowe znaczenie ma jednak faktyczne wykonywanie czynności zarządczych, bowiem dzięki nim możliwe jest przypisanie danej osobie odpowiedzialności za zobowiązania sp. z o.o. mimo wygaśnięcia jej mandatu. Przyjmuje się, że osoba faktycznie prowadząca sprawy spółki nie może twierdzić, że nie odpowiada za jej zobowiązania tylko dlatego, że złożyła rezygnację z funkcji członka zarządu. Kontynuowanie rzeczywistego pełnienia obowiązków traktowane jest jako dorozumiane wyrażenie woli kontynuowania mandatu.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2022 r. (sygn. akt III FSK 1321/21) i odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki:

Podobne stanowisko zostało wypracowane przez sądownictwo administracyjne w zakresie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z o.o. Przykład takiego poglądu został ujawniony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2022 r. (sygn. akt III FSK 1321/21). Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, iż osoba, która działa w imieniu i na rzecz spółki nie może uchylić się od odpowiedzialności za jej zobowiązania z uwagi na złożoną wcześniej rezygnację. Spór, nad którym pochylił się Naczelny Sąd Administracyjny dotyczył odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki kapitałowej wynikające z przepisów Ordynacji Podatkowej, a konkretniej art. 116 § 2. Skarżąca zaskarżyła decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu stwierdzającą, iż za zaległości spółki A sp. z o.o. w podatku dochodowym od osób prawnych odpowiedzialność ponosi Skarżąca. Skarżąca kwestionowała powyższą decyzję argumentując, iż w okresie powstania zaległości podatkowych nie widniała w rejestrze jako prezes zarządu spółki A sp. z o.o. Naczelny Sąd Administracyjny ustalił jednak, że po dniu, w którym Skarżąca wiązała skutek w postaci rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu, działając jako prezes zarządu spółki udzieliła, mocą aktu notarialnego, umocowania do działania w imieniu spółki osobie trzeciej oraz podpisała, również jako prezes zarządu spółki, fakturę dokumentującą zbycie przez spółkę samochodu. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, jeżeli członek zarządu spółki kapitałowej prowadzi sprawy spółki, chociaż jego mandant wygasł, to nie może skutecznie powołać się na tę okoliczność w sprawie, której przedmiotem jest przeniesienie na niego odpowiedzialności za powstałe w tym okresie zaległości podatkowe. Za powiązaniem odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości podatkowe spółki z faktycznym pełnieniem obowiązków członka zarządu przemawia nie tylko językowe brzmienie art. 116 § 2 Ordynacji Podatkowej, ale również wykładnia celowościowa, dzięki której instytucja ta nabiera znaczenia. Naczelny Sąd Administracyjny jednoznacznie stwierdził, że pojęcia „pełnienia obowiązków członka zarządu” nie należy utożsamiać z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego. Znaczenie ma faktyczne wykonywanie obowiązków członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, niezależne od formalnej rezygnacji z tejże funkcji i brakiem figurowania we właściwym rejestrze.

Co ciekawe, Naczelny Sąd Administracyjny w omawianym wyroku podzielił daleko idący pogląd judykatury stwierdzający, iż spółka powinna mieć zarząd, bowiem obowiązek ten wynika wprost z przepisów prawa handlowego i reżimu Krajowego Rejestru Sądowego, a zatem członek zarządu powinien działać w interesie spółki, nawet gdy złożył formalną rezygnację w sytuacji, gdy brak jest innego członka zarządu.

Podsumowanie:

Z powyższego wynika, iż interpretacja zarówno artykułu 116 § 2 Ordynacji Podatkowej, jak również art. 299 § 1 k.s.h, nakazuje uznawać, że jeżeli członek zarządu spółki kapitałowej dalej prowadzi sprawy spółki, mimo rezygnacji z tej funkcji, nie może skutecznie się powoływać na okoliczność wygaśnięcia jego mandatu w sprawie, która reguluje jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Pozostaje zatem twierdzić, że to faktyczne pełnienie obowiązków członka zarządu ma decydujące znaczenie przy ustalaniu jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki kapitałowej.

 

 

Zobacz także:
27.04.2022

Podział kompetencji a odpowiedzialność – cz. 2

07.04.2022

Podział kompetencji a odpowiedzialność – cz. 1

19.03.2021

Likwidacja sp. z o. o. a odpowiedzialność zarządu

11.03.2021

Przelew wierzytelności a odpowiedzialność zarządu

04.03.2021

Bezskuteczność egzekucji z majątku spółki

25.02.2021

FGŚP a odpowiedzialność zarządu

19.02.2021

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność

11.02.2021

Rezygnacja a odpowiedzialność członka zarządu