Wzmożona aktywność UE: AML Package, MiCA i inne projekty – jakie zmiany czekają przedsiębiorców?

English (angielski)

Ostatnie miesiące obfitują w informacje dotyczące trwających lub zakończonych już prac nad aktami unijnymi o ogromnym znaczeniu dla wielu przedsiębiorców. Szczególne zmiany czekają rynek kryptowalut, sektor finansowy oraz pozostałe instytucje obowiązane. Choć oczywiście co do większości aktów prawnych – wiele zależeć będzie od sposobu ich implementacji – już teraz warto mieć świadomość jaki zakres będą miały zbliżające się zmiany. Czym są zatem AML Package, MiCA oraz czego możemy spodziewać się w zakresie płatności natychmiastowych?

AML Package

W odpowiedzi na liczne głosy związane z trudnościami w stosowaniu regulacji z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy, w 2021 roku Komisja Europejska przedstawiła pakiet legislacyjny, tzw. AML Package (Anti-Money Laundering Package). Planowane w nim zmiany miałyby przede wszystkim ułatwić proces wykrywania transakcji podejrzanych oraz uszczelnić wykorzystywane dotychczas luki w przepisach.

AML Package oparty jest na 4 filarach:

1. a) stworzenie nowego organu unijnego dedykowanego wyłącznie problematyce AML/CFT – Anti-Money Laundering Authority (AMLA);
2. b) uchwalenie rozporządzenia w zakresie AML/CFT – jego przepisy będą bezpośrednio obowiązywały państwa członkowskie;
3. c) uchwalenie dyrektywy, która miałaby doprowadzić do uchylenia dotychczas obowiązującej tzw. dyrektywy AML IV;
4. d) zmiana Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/847 w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1781/2006 (dalej: Rozporządzenie 2015/847).

Aktualnie trwają jeszcze prace legislacyjne, w których udział bierze Parlament Europejski oraz Komisja. Jeśli wszystko potoczy się zgodnie z prognozami, AMLA powstanie w 2024, do 2025 będzie w pełni obsadzona, a w 2026 r. mogłaby rozpocząć pełnowymiarowe działania. Co do aktów prawnych, przykładowo projekt zakłada, że rozporządzenie AML wejdzie w życie dwadzieścia dni po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a rozporządzenie po upływie trzech lat od daty wejścia w życie.

Zmiany wprowadzane przez AML Package

W obecnym kształcie projektów można wskazać na kilka najbardziej istotnych z planowanych zmian:

1. AMLA będzie posiadała szerokie kompetencje – od współpracy i harmonizacji działań organów krajowych po bezpośredni nadzór i możliwość nakładania kar na krajowe finansowe instytucje obowiązane;
2. wprowadzenie bardziej szczegółowych regulacji dotyczących środków bezpieczeństwa finansowego oraz identyfikacji beneficjenta rzeczywistego;
3. połączenie krajowych rejestrów rachunków bankowych dla poprawy współpracy i działania jednostek analityki finansowej (w Polsce taką jednostką jest GIIF);
4. przyjęcie, że unijne przepisy dotyczące AML obejmą całościowo również branże kryptoaktywów;
5. ustanowienie limitu dla wszystkich płatności gotówkowych (jednego dla całej UE) w wysokości 10 tys. euro lub równoważnej tej kwoty w walucie krajowej lub obcej.

Nowe regulacje w największym stopniu będą zatem dotyczyły sektora finansowego. Pojawia się pytanie o podejście polskiego ustawodawcy w związku z implementacją i dostosowaniem krajowych aktów. Mianowicie czy ustawodawca będzie miał na uwadze znaczny rozdźwięk między rolą banków i dużych instytucji finansowych a pozostałych podmiotów. Obecnie bowiem niefinansowe instytucje obowiązane borykają się z problemami zastosowania regulacji „szytych na miarę” (i możliwości) znacznie większych podmiotów. Pozostaje zatem liczyć, że organy krajowe będą wspierały oraz zarządzały różnicami między podmiotami sektora finansowego a niefinansowego. W tym zakresie bardzo ważne będzie otrzymanie odpowiedniego wsparcia od AMLi.

MiCA (Rozporządzenie w sprawie rynku kryptoaktywów)

Zmiany dotkną również branże kryptoaktywów. Celem MiCA jest stworzenie kompleksowych ram prawnych dla tej branży. Rozporządzenie w sprawie rynków kryptoaktywów weszło w życie 20 czerwca 2023 roku. Niemniej, pierwsze regulacje rozporządzenia zaczną obowiązywać około roku później – 30 czerwca 2024 roku, a kolejne od 30 grudnia 2024 roku. Dodatkowo – nawet do 1 lipca 2026 roku – w wybranym zakresie stosowane będą przepisy przejściowe, które będą mniej rygorystyczne niż rozporządzenie.

Rozporządzenie będzie stosowane względem:

1. a) osób, które świadczą usługi w zakresie kryptoaktywów wyłącznie na rzecz swoich jednostek dominujących, swoich jednostek zależnych lub innych jednostek zależnych swoich jednostek dominujących;
2. b) likwidatorów lub administratorów działających w ramach postępowania upadłościowego, z wyjątkiem przypadków stosowania na potrzeby art. 47;
3. c) EBC, banków centralnych państw członkowskich, gdy działają one w charakterze organów kształtujących politykę pieniężną oraz innych organów publicznych państw członkowskich;
4. d) Europejskiego Banku Inwestycyjnego i jego jednostek zależnych;
5. e) Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej oraz Europejskiego Mechanizmu Stabilności;
6. f) publicznych organizacji międzynarodowych.

Założeniem wdrożenia regulacji jest poprawa sytuacji i zabezpieczenie interesów inwestorów. W związku z tym, rozporządzenie nakłada obowiązek uzyskania zezwolenia przez podmioty chcące prowadzić działalność związaną z kryptoaktywami. Konieczne będzie też uzyskanie wpisu do rejestru prowadzonego przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA).

Co więcej, podmioty upoważnione do przechowywania i administrowania kryptoaktywami w imieniu osób trzecich, będą ponosić odpowiedzialność względem klientów za sytuację utraty przez nich swoich aktywów lub nawet dostępu do nich. Będzie ona jednak wyłączona w sytuacji, w której utratata wystąpił niezależnie od działania podmiotu. Jednocześnie, będą one musiały dostosować swój biznesplan, wewnętrzne procedury, a nawet przekaz marketingowy do standardów staranności wymaganych przez rozporządzenie.

Płatności natychmiastowe

Warto również zwrócić uwagę na ostatnie doniesienia nt. postępów w pracach nad przelewami natychmiastowymi. Jak przeczytać można na stronie internetowej Rady Europejskiej i Rady UE – rada uzgodniła stanowisko co do projektu o płatnościach natychmiastowych, który ma poprawić dostępność możliwości płatności natychmiastowej w euro dla każdego, kto posiada rachunek bankowy w jednym z państw UE lub EOG.

Powyższa tematyka stanowi jednak nadal przedmiot prac i licznych rozważań. Niemniej  już teraz można zauważyć, że kształt tej regulacji będzie miał wpływ na prowadzenie działalności (międzynarodowe rozliczenia z kontrahentami). Co więcej na pojawienie się nowych wyzwań dla instytucji obowiązanych (szczególnie banków) w zakresie AML. W szczególności będzie to dotyczyło stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, w tym analizy i monitorowania transakcji, czy ich potencjalnego wstrzymywania.

Podsumowanie

Pozostaje czekać na zakończenie prac legislacyjnych, implementację nowych aktów unijnych, czy dostosowanie do nich pozostałych aktów prawnych. Później poznamy też praktykę organów. Tak naprawdę dopiero te wszystkie rzeczy umożliwią dokładną ocenę i ustalenie konkretnych skutków dla podmiotów gospodarczych.

Jednak już teraz warto zwracać uwagę na wszelkie prognozy, branżowe nowinki oraz dyskusje na temat potencjalnych zmian obejmujących prowadzoną działalność. Wymiana dotychczasowych doświadczeń czy przypuszczeń co do przyszłej praktyki może stanowić jedno z dodatkowych źródeł inspiracji do ulepszania własnych procedur wewnętrznych oraz odpowiedniego przygotowania do zmieniającego się otoczenia prawnego.

O wszystkich powyższych tematach: sytuacji podmiotów z branży kryptowalut, problemów ze stosowaniem nieprecyzyjnych regulacji AML oraz wyzwań charakterystycznych dla grup holdingowych instytucji finansowych dyskutowaliśmy w trakcie wydarzenia AML Kongres, dnia 24 października 2023 r. na Sali Notowań Giełdy Papierów Wartościowych. Więcej szczegółów na stronie https://amlkongres.pl/ – zapraszamy do zapoznania się z materiałami pokonferencyjnymi!

For English summary click here.

English (angielski)